Μοκαρραμέ Γαμπαρί (Mokarrameh Ghanbari): η σημαντικότερη Ιρανή ναΐφ ζωγράφος

Ξεκίνησε τη ζωγραφική στα 70 και απέκτησε παγκόσμια αναγνώριση. Θεωρείται ο “Θεόφιλος” του σύγχρονου Ιράν.

Η Μοκαρραμέ γεννήθηκε το 1928 στο χωριό Derikande της πόλης Babol που βρίσκεται στις νότιες όχθες της Κασπίας θάλασσας στο Ιράν. Έχασε τη μάνα της σε μικρή ηλικία και πέρασε τα παιδικά της χρόνια παλεύοντας και έχοντας να αντιμετωπίσει τη σκληρή ζωή, μιζέρια και ταπείνωση. Στα 14 της αναγκαστικά παντρεύτηκε τον αδελφό του τσιφλικά του χωριού (ως τρίτη γυναίκα του) μετά από μαστίγωμα και βασανισμό του πατέρα της.

Στις ζωγραφιές της ο άνδρας εμφανίζεται συχνά με άγρια και τερατώδη χαρακτηριστικά. Ο γιος της Αλί και άλλοι γνωστοί όπως ο φίλος του Άχμαντ Νασρολαχί (σύγχρονος γνωστός Ιρανός ζωγράφος) αποδίδουν αυτό το φαινόμενο στις εμπειρίες της στα παιδικά και νεανικά χρόνια της.

Η ζωή της ήταν όπως όλες οι άλλες χωριάτισσες της εποχής της, δουλειά στο χωράφι και περιποίηση των αγελάδων. Όταν τα πρόωρα γηρατειά και αρρώστιες την εμπόδισαν να ασχοληθεί με τις αγελάδες, τα παιδιά της αποφάσισαν να πουλήσουν τις αγελάδες.Στην επιστροφή της από το νοσοκομείο, η Μοκαρραμε θύμωσε και ζήτησε τις αγελάδες της. Τις φέρανε πίσω, αλλά μετάτην τρίτη φορά που πήγε στο νοσοκομείο τις πούλησαν οριστικά.

Η Μοκαρραμέ μαράζωσε και για παρηγοριά στα 70 της άρχισε να ζωγραφίζει. Ο πρώτος που ανακάλυψε την αξία του έργου της και την ενθάρρυνε να συνεχίσει ήταν ο γιος της ο Αλί Μπολμπολί...

« Όταν είδα τη πέτρα που είχε ζωγραφίσει, πήγα στο Babol και αγόρασα ένα κουτί φτηνές μπογιές και 50 σελίδες χαρτιά και της τα πήγα, στην αρχή δεν έδωσε σημασία, όταν γύρισα μετά από 20 μέρες στο χωριό είδα ότι έχει ζωγραφίσει τα χαρτιά και για να μη τα πετάξει τα χρησιμοποιούσε στην κουζίνα κάτω από τα πιάτα και τις κατσαρόλες. Τα έργα ήταν τόσο δυνατά και ζωντανά που συγκινήθηκα και της το είπα. Η μάνα μου όμως δε με πίστεψε και νόμιζε ότι την κοροϊδεύω. Της πήρα άλλα χαρτιά και μπογιές και, όταν ξανά επισκέφτηκα το χωριό, τα είχε ζωγραφίσει όλα μπρος και πίσω, διότι δεν της έφθαναν τα χαρτιά».

Στο επόμενο ταξίδι του, ο Αλί (τότε φοιτητής της ζωγραφικής των καλών τεχνών) παίρνει μαζί του τον σύγχρονο ζωγράφο Αχμάντ Νασορλαχί για να δει τα έργα της μάνας του. Ο ζωγράφος ενθουσιασμένος κανονίζει με την πιο γνωστή γκαλερίστα της Τεχεράνης την Μασουμέ Σεϊχούν για μια έκθεση και χαρίζει ένα έργο του, στη μάνα του φίλου του. Η Μοκαρραμέ ενθουσιασμένη από το δώρο και την αποδοχή παίρνει την ζωγραφική της στα σοβαρά.

Στην δεύτερη έκθεση της στη γκαλερί Σεϊχουν Ο γνωστός σκηνοθέτης του σινεμά Ο Ιμπραχίμ Μοχταρί αποφασίζει να φτιάξει ένα ντοκιμαντέρ από τη ζωή και τα έργα της Μοκαρραμέ και έτσι δημιουργείται ένα έργο 49 λεπτών με το όνομα «Αναμνήσεις και όνειρα». Αυτό το έργο έχει παρουσιαστεί σε περισσότερα από 10 φεστιβάλ και έχει κερδίζει βραβεία.

Η Μοκαρραμέ, γνωστή φυσιογνωμία πλέον, στο χωριό της αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, οι συγγενείς και φίλες της την απορρίπτουν. Ο Αλί λέει: «Η μάνα μου ζωγράφισε έναν άγιο (τον Ιμάμη Ρεζά) και το χάρισε στο τζαμί του χωριού αλά σε λίγες μέρες εξαφανίστηκε, πιθανόν το έσκισαν. Οι συγγενείς της για να καθαρίζουν το σπίτι της έκαψαν τα “ζωγραφισμένα αντικείμενα”….»

Η Μοκαρραμέ σε συνέχεια των εκθέσεων της το 2001 προσκλήθηκε από το «Ίδρυμα των γυναικείων ερευνών» των ΗΠΑ, στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης για να παραστεί στα εγκαίνια μίας έκθεσης και εκεί κηρύχτηκε ως «Εκλεκτή γυναίκα της χρονιάς»!! Σε αυτό το ταξίδι ζήτησε απο τον γιο της εάν μπορεί να επισκεφτεί την εκκλησία της γειτονιάς και εκεί θέλησε να τους χαρίσει έναν πίνακα του Χριστού που είχε ζωγραφίσει। Τον πίνακα κρέμασε μόνη της στην εκκλησία.

Η Μοκαρραμέ, μια χωριάτισσα που κάποτε ζωγράφιζε κρυφά από τον φόβο των συγγενών και συγχωριανών, σήμερα είναι αρκετά γνωστή και το σπίτι της που έχει ανακηρυχθεί «πολιτιστική κληρονομιά» λειτουργεί σαν μουσείο και εργαστήριο ζωγραφικής για τα παιδιά του χωριού.

Η Μοκκαραμέ πέθανε τον Οκτώβριο του 2005 και με την φροντίδα του Αλί την κήδεψαν στην αυλή του σπιτιού της.

Πηγή: http://www.24grammata.com/